Amleth, Amlethus, Amled, Amlóði

Amled, Amleth, Amlethus (Latince)  veya (İskandinav dilinde Amlóði), İskandinav Mitolojisi‘nde Danimarkalı tarihçi Saxo Grammaticus tarafından 12. yüzyılda yazılan Gesta Danorum (Danların Öyküsü) adlı çalışmada bahsi geçen bir kahramanın adıdır.

Amleth ve Shakespeare’in Hamlet tragedyası

Tarihi veya kurgusal bir kişilik olduğu bilinmeyen 5. Yüzyılda yaşamış bir Jutland (Danimarka yarımadası ve Kuzey Almanya) kralıdır. Amleth’in öyküsü sonradan William Shakespeare’in Hamlet tragedyasına adını vermiştir. Kral Rork’un ordu komutanı olan Orvendel (Horvendill) kralın kızı Geruh ile evlenmiş ve çiftin Amled (Amleth, Amlethus, Amlóði) adını verdikleri bir oğulları dünyaya gelmiştir. Orvendel’in kardeşi Fenge (Feng) ağabeyinin başarısını kıskanınca Orvendel’i öldürmüş ve Geruth’u kendisiyle evlenmeye zorlamıştır. Amleth amcasının kendisini de öldürmemesi için yalandan deli numarası yaparken amcasının kendisi ve annesini gözetlemesi için gönderdiği bir casusu da öldürmeyi başarmış, cinayetin tüm delillerini gizlerken, annesini de amcasına karşı uysal davranmaması konusunda uyarmıştır. Karısının tavırlarından Amled tarafından yönlendirildiğini anlayan kral kardeşinden sonra yeğenini de öldürmenin dikkat çekeceğini düşündüğü için Amleth’i 2 muhafızla birlikte İngiltere’ye göndererek saraydan uzaklaştırmıştır. Fenge’nin muhafızlarla İngiltere kralına gönderdiği ve Amleth’i öldürmesini isteyen gizli mesajı keşfeden kahraman, muhafızları öldürmüş, mesajı “Kralın kızıyla Amled’in evlenmesi” ricası şeklinde değiştirmiş, dahası saraya vardığında kral ve prensesi etkilemeyi başarmıştır. Sonunda evine dönen Amled Fenge’nin sarayını yakmış, adamlarını ve kendisini öldürerek babasının öcünü aldıktan sonra Jutland kralı olmuştur.

Etkileri

Amleth, Shakespeare’in Hamlet adlı oyununun yanı sıra Lizst, Tchaikovsky, Ambrose Thomas ve Shostakovich’in aynı adlı müzikal eserlerine konu olmuştur.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016